Quaro - Wymiana klocków hamulcowych – wiedza tajemna

Wielu użytkowników pojazdów zastanawiało się zapewne nie raz nad poziomem trudności wymiany klocków hamulcowych. Niejeden z nich stwierdził, że jest to czynność prosta, nieskomplikowana i do tego nie wymagająca specjalistycznych narzędzi. Ot, kilka wprawnych ruchów i nasz samochód cieszyć się może nowym zestawem klocków hamulcowych. Czy aby na pewno? Czy ten zespół czynności nie będzie miał ogromnego wpływu na nasze bezpieczeństwo? Faktycznie, patrząc z perspektywy obserwatora, wymiana klocków hamulcowych wydawać się może prozaiczna. Jednak jeżeli się dokładniej przyjrzeć, to ten zespół czynności obarczony jest ogromną odpowiedzialnością za bezpieczeństwo nasze i naszych pasażerów.

Razem z odpowiedzialnością, w parze musi iść znajomość funkcjonowania nowoczesnych układów hamulcowych. Obecnie w pojazdach samochodowych spotkać można dwa typy systemów hamowania: tarczowe i bębnowe. Przednia oś najczęściej wyposażona jest w system tarczowy, zaś tylna, w zależności od masy pojazdu i mocy silnika, tarczowe lub bębnowe. W niniejszym opracowaniu skupimy się na systemach tarczowych. Każdy hamulec tarczowy składa się z następujących elementów:

1. tarczy hamulcowej,
2. zacisku hamulcowego,
3. klocków hamulcowych.

Te trzy zasadnicze elementy decydują o zatrzymaniu pojazdu. Oczywiście, aby mogły prawidłowo funkcjonować, do każdego zacisku musi zostać doprowadzony płyn hamulcowy z pompy hydraulicznej poprzez elastyczne i sztywne przewody hamulcowe.

Funkcjonowanie hamulca tarczowego jest następujące. W momencie nacisku na pedał hamulca wytwarzane jest ciśnienie płynu hamulcowego, które transportowane jest do zacisku hamulcowego. Płyn hamulcowy powoduje przemieszczenie tłoczka zacisku w kierunku klocka, powodując jego zetknięcie z tarczą hamulcową. Ponieważ w samochodach najczęściej wykorzystuje się tzw. zaciski pływające (z jednym tłoczkiem po jednej stronie tarczy i suwliwie osadzonym korpusie zacisku) siła powodująca przemieszczenie tłoczka oddziałuje na korpus zacisku, powodując jego przemieszczenie w stronę przeciwną do wysuwającego się tłoczka. Przemieszczający się korpus zacisku, po przeciwnej stronie tłoczka wyposażony jest w charakterystyczne "pazury" dociskające drugi klocek hamulcowy do tarczy. Takie funkcjonowanie zacisku przeciwdziała powstawaniu sił i momentów gnących tarczę hamulcową.

W niektórych pojazdach, najczęściej o zacięciu sportowym, wykorzystuje się zaciski stałe, w których korpus zacisku jest na stałe przykręcony do elementu zawieszenia pojazdu. Zaciski takie wyposażone są w przynajmniej jedną parę tłoczków znajdujących się po obu stronach tarczy hamulcowej. Działanie takiego zacisku jest nieco odmienne, ponieważ przy nacisku na pedał hamulca oba tłoczki równocześnie powinny docisnąć klocki do tarczy hamulcowej. W tym przypadku korpus zacisku nie przemieszcza się, ponieważ jest on sztywno połączony z zawieszeniem pojazdu. Niewątpliwą zaletą takiego systemu jest zwiększenie skuteczności hamowania poprzez zwiększenie siły dociskającej klocek do tarczy, intensyfikujące tym samym skuteczność układu hamulcowego. Układ ten nie jest jednak pozbawiony wad. Najistotniejszą wadą jest różnica w siłach tarcia tłoczków zacisku, co powoduje nierównomierne dociskanie klocków do tarczy hamulcowej, a to w efekcie prowadzi do powstawania sił i momentów gnących tarczę.

Znając budowę, rodzaje i zasady działania możemy omówić prawidłowy sposób wymiany klocków hamulcowych, uwzględniając niuanse ich konstrukcji. Mając zabezpieczony samochód przystępujemy do demontażu koła. Po jego zdemontowaniu dokonujemy wstępnych oględzin stanu układu hamulcowego. Weryfikujemy stan tarczy hamulcowej, oceniając jej powierzchnię roboczą pod kątem pofalowań i nierówności, sprawdzamy, czy występują pęknięcia tarczy zarówno na części roboczej, jak i na części mocującej. Następnie oględzinom poddajemy zacisk hamulcowy, zwracając szczególną uwagę na wszelkie wycieki płynu hamulcowego.

Po wstępnych oględzinach demontujemy zacisk hamulcowy (w wersji zacisku pływającego), odkręcając śruby mocujące korpus zacisku do jarzma. W niektórych konstrukcjach śruby te są równocześnie prowadnikami korpusu zacisku. Po zdemontowaniu zacisku możliwe jest wyjęcie klocków hamulcowych i dokonanie ich weryfikacji pod kątem grubości okładziny ciernej oraz jej stanu.

Można by przypuszczać, że w tym momencie wystarczy zamontować nowe klocki, przykręcić zacisk i sprawa załatwiona, ale nic bardziej mylnego. Po demontażu klocków należy bezwzględnie dokonać oczyszczenia powierzchni współpracy klocków z jarzmem zacisku. Powierzchnie te ulegają zanieczyszczeniu nie tylko ze względu na pył powstający z procesu hamowania, ale także są to zanieczyszczenia pochodzące z jezdni. Powierzchnie te można wyczyścić szczotką drucianą, a powierzchnie przylegania klocka do jarzma dodatkowo należy wyrównać pilnikiem. Pozwoli to na swobodne przemieszczanie klocka, nie powodując jego klinowania. W niektórych typach układów hamulcowych powierzchnie współpracy klocków z jarzmem wyłożone są specjalnymi elementami wykonanymi z blachy nierdzewnej. Elementy te należy również dokładnie wyczyścić, a z miejsc mocowania w jarzmie trzeba usunąć korozję.

Zdemontowane wcześniej prowadniki korpusu zacisku także należy oczyścić, nie zapominając o wyczyszczeniu otworów mocujących w korpusie zacisku. Pominięcie tego miejsca może powodować blokowanie się zacisku i rozgrzewanie koła, co w efekcie doprowadzi do uszkodzenia łożyska, uszczelnień zacisku oraz nadmiernego zużycia klocków. Prowadniki smarujemy specjalnym środkiem smarnym przeznaczonym do zacisków.

Po oczyszczeniu wszystkich powierzchni współpracy przystępujemy do prac przy zacisku. Przed wciśnięciem tłoczka do korpusu zacisku bezwzględnie należy nałożyć odrobinę smaru do zacisków pod osłonę przeciwkurzową tłoczka. Spowoduje to zmniejszenie tarcia oraz zabezpieczenie antykorozyjne jego powierzchni.

Następnie dokonujemy przy użyciu specjalnego narzędzia wtłoczenia tłoczka do korpusu. Po tej czynności należy koniecznie zweryfikować poziom płynu hamulcowego w zbiorniku wyrównawczym nad pompą hydrauliczną. Jeżeli poziom jest za wysoki, nadmiar płynu należy strzykawką przelać do pojemnika ze starym płynem.

Przed montażem nowych klocków hamulcowych dobrze jest także przeprowadzić czyszczenie zewnętrznej powierzchni radiatora tarczy hamulcowej. Na powierzchni tej zbierają się brud oraz, przede wszystkim, produkty korozji. Produkty te oraz zanieczyszczenia mogą być powodem głośnej pracy układu hamulcowego, co zmniejsza komfort użytkowania samochodu. Oczyszczenia dokonujemy przy użyciu zaostrzonego, twardego narzędzia, najlepiej pilnika, przykładając jego zakończenie do powierzchni radiatora tarczy i blokując możliwość przemieszczania, opierając o jarzmo zacisku. Następnie ręcznie kręcąc tarczą, oczyszczamy powierzchnię.

Mając oczyszczone wszystkie elementy, możemy przystąpić do finalnego montażu nowych klocków hamulcowych. Prace montażowe rozpoczynamy od umieszczenia klocków w jarzmie. Następnie zakładamy zacisk hamulcowy i przykręcamy go do jarzma. Na powierzchnię gwintową śruby mocującej zacisk do jarzma (jeżeli nie stanowią wyposażenia zestawu klocków) nakładamy uprzednio klej do połączeń śrubowych. Po wymianie wszystkich klocków nie można zapomnieć o zweryfikowaniu położenia pedału hamulca. Wsiadamy zatem do samochodu i kilkakrotnie pompujemy pedał hamulca doprowadzając do skasowania nadmiernych luzów w zaciskach hamulcowych.

Nieco odmiennie wygląda wymiana klocków hamulcowych w zaciskach stałych. W związku z brakiem ruchomego zacisku, demontaż klocków hamulcowych jest przeprowadzany poprzez wymontowanie prowadników klocków. Po wyjęciu prowadników możliwy staje się demontaż klocków, które wysuwamy prostopadle do osi koła. Wszelkie czynności związane z oczyszczaniem układu hamulcowego są analogiczne i bezwzględnie konieczne. Po oczyszczeniu zacisków i tarcz można dokonać montażu nowych klocków hamulcowych. W przypadku tej wersji zacisku najczęściej konieczna jest także wymiana zestawu prowadników klocków i elementów mocujących. Są one dostępne niezależnie od zestawu klocków.

Tak oto dobrnęliśmy do końca tej, wydawać by się mogło, prostej czynności. Pamiętajmy jednak, że pomimo prostoty wykonywanych zadań, wymiana klocków hamulcowych pociąga za sobą ogromną odpowiedzialność za bezpieczeństwo naszych Klientów. Dołóżmy zatem starań, aby wykonywać tę wymianę z zachowaniem wszelkich zasad technologii napraw pojazdów.